Hukuki mütalaa; hukuki uyuşmazlıklarda, uyuşmazlığa konu teşkil eden durum özel ve teknik bilgi gerektiren bir konu olduğu takdirde dava hakiminin somut olayı çözümlemesi adına başvurduğu delillerden birisidir. Uygulamada uzman görüşü veya bilimsel mütalaa ismi ile de bilinir. Somut olaya dair konunun uzmanına başvurularak hazırlatılan hukuki mütalaa, dava dosyası ile birlikte mahkemeye ibraz edilerek sürecin aydınlatılmasında etkin rol oynar. Kimi durumlarda o kadar mühim bir görev üstlenmektedir ki dava taraflarından birinin aleyhine olan durumu lehe çevirebileceği gibi hak ve menfaat kaybı yaşanmasının da önüne geçilebilir. Bu bakımdan hukuki mütalaaya sıkça başvurulur.
Uzman mütalaasının dava sürecine etkisi büyüktür. Davaya konu teşkil eden uyuşmazlık ile ilgili aydınlatıcı, destekleyici bilgilerin yer aldığı bilimsel ve teknik gerekçeler ile ifade edilen uzman mütalaası ile hakikatin ortaya çıkarılması süreci kolaylaşır. Fakat uzman mütalaasının bağlayıcı bir belge olmadığını bilmek gerekir. Zira kanun koyucu hakimin bu belge ile bağlı kalması gerektiğine dair bir düzenlemede bulunmamıştır. Uzman mütalaası bağlayıcı değil ancak destekleyici ve hakim kanaatine önemli derecede etki edici bir belgedir.
Hukuki Mütalaanın Hukuki Dayanağı
Hukuki mütalaa, yani uzman görüşü yargılama sürecinde takdiri deliller arasında yer alan ve davanın seyrine, uyuşmazlığın çözümlenmesine hizmet eden araçlardadır. Uygulamada bilinen ismiyle uzman mütalaası gerek CMK gerekse HMK’da düzenleme alanı bulmuştur. Ceza Muhakemesi Kanunu md.67 ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu md.293’te ifade edilen hukuki mütalaa ile taraflar, özel ve teknik bilgi gereken hallerde uzman görüşü hazırlatarak mevcut durumlarını müspet yönde etkileyebilir.
Hukuki mütalaa mevzuatta düzenleme alanı bulmuş bir hukuki kurumdur. Somut uyuşmazlık, şayet mahkeme hakiminin mesleği gereği bilmesi gereken hukuki bir konu ise bu durumda hukuki mütalaa raporu hazırlatılması mümkün değildir. Zira hukuki mütalaa, hakimin vakıf olmadığı bir konuya ilişkin, yargılama sürecinde hakim değerlendirmesine katkıda bulunması adına alınan rapordur.
Uzman görüşü ücretleri de bu hususta merak edilen kalemlerdendir. Uzman görüşünden istifade etmek isteyen taraf, uzman mütalaası ücretlerini şahsen karşılamak durumundadır. Bir diğer ifade ile uzman görüşünden yararlanacak kişinin söz konusu mütalaa ücretini mahkemeden ya da karşı taraftan talep etmesi söz konusu değildir. Zira uzman mütalaası yargılama giderleri kapsamında değerlendirilmez. Uzman görüşüne dair ödenecek tutar ise somut olayın değerlendirilmesi ve iş yükünün hesaplanmasıyla birlikte belirlenir. Dolayısıyla net bir biçimde ifade edilecek sabit hukuki mütalaa ücreti yoktur.
Print view
Thu Dec 09, 2021 8:13 pm
reply
